باافلاکیان

در طول تاريخ اسلام و ايران همواره دشمنان سعي كرده اند به اشكال مختلف از پيشرفت و ترقي مسلمانان جلوگيري كنند. انقلاب اسلامي ايران كه الهام گرفته از اسلام ناب محمدي (ص) است، از نخستين روزهاي پيروزي با توطئه هاي گسترده و سازمان يافته ي دشمنان اسلام روبرو گرديد. عظمت اهداف انقلاب و گستردگي توطئه هاي دشمنان، ايجاب مي كرد كه براي حفظ و صيانت از انقلاب اسلامي و ارزش ها و اهداف آن در برابر شبيخون ابرقدرت ها دفاع كند بنابراين بعد از پيروزي انقلاب اسلامي درون اقشار ميليوني به طور خودجوش، حركتي در جهت حفظ و حراست دست آوردهاي انقلاب و پيروزي بزرگي كه نصيب امت اسلامي شده بود، بوجود آمد.

تعريف بسيج

بسيج به لحاظ لغوي به معناي سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ، عزم و اراده، آماده ي سفر شدن و آماده ساختن نيروهاي نظامي يك كشور براي جنگ مي باشد. (دهخدا ، 1372)

بسيج يك حركت منظم و سازمان يافته ي اجتماعي است كه با توجه به فرهنگ هر جامعه و به اشكال مختلفي در اثر شرايط خاصي مانند جنگ، حوادث غير مترقبه و حتي در زمان صلح و آرامش به صورت آماده باش بوجود مي آيد .

در جامعه ي ما نيز بسيج يك نهاد اجتماعي است، همانند خانواده كه به صورت عضوي از ساخت و نظام اجتماعي جامعه به شمار مي آيد، نهادي كه با هدف پاسداري از ارزش ها و آرمان هاي انقلاب اسلامي بوجود آمده است و انحلال آن جز در صورت انحلال جامعه ي اسلامي قابل تصور نيست .

در اساسنامه ي بسيج مستضعفين، بسيج را به اين صورت تعريف كرده اند: «بسيج نهادي است تحت فرماندهي مقام معظم رهبري كه هدف آن نگهباني از انقلاب اسلامي و دستاوردهاي آن و جهاد در راه خدا و گسترش حاكميت قانون خدا در جهان طبق قوانين جمهوري اسلامي ايران و تقويت كامل بنيه ي دفاعي از طريق همكاري با ساير نيروهاي مسلح و همچنين كمك به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غير مترقبه مي باشد.»

هدف از تشكيل بسيج

آرمان والا و ايده ي بلند و هدف عاليِ انقلاب اسلامي ما چنين است كه از چار چوب مرزهاي ايران بگذرد و دروازه هاي ملل محروم و توده هاي مظلوم و مستضعف جهان را بگشايد و پيام آرامش بخش و رسالت انساني و رهائي بخش خويش را بگوش جان آن ها برساند و زمينه هاي حكومت عدل الهي و جهاني امام عصر(عج) را آماده سازد. و از اين روي ، بسيجِ تمامي نيروهاي فعال و آمادگي جهت تحقق اين آرمان ارزنده ي انساني، امري ضروري و طبيعي به نظر مي آيد.

و از اينجا بود كه امام خميني (ره) اين قلب طپنده ي انقلاب و پيام آور آزادي و كرامت و هويت اسلامي و انساني در اين قرن، جهت مبارزه ي همه جانبه با آمريكاي جهانخوار كه هر روز براي گسترش تجاوزات و سبعيت خويش، چنگ و دندان نشان مي دهد و در رويارويي با همه ي ابرقدرت هاي تجاوزگر و تيز، رشد انقلابي نهضت اسلاميمان روز 5/8/58 را بسيج عمومي اعلام فرمودند و هدف از تشكيل بسيج را گفتند كه «مملكت اسلامي بايد همه اش نظامي باشد و تعليمات نظامي داشته باشد»

تشكيل بسيج پس از پيروزي انقلاب اسلامي

پيدايش بسيج در دو مرحله قابل توجه است:

1- بعد از پيروزي انقلاب اسلامي شاهد حركتي فرهنگي بوديم كه به واقع درجهت حفظ دستاوردهاي انقلاب اسلامي به شمار مي آيد و در اين مسير شاهد تشكيل ارگان ها و هسته هاي انقلابي نظير سپاه، كميته هاي انقلاب و غيره بوديم كه نقش مردم در اين حركت و تلاش چشمگير و مؤثر بود. به نظر مي رسد بعد از رشد اين نهادها مردم به اين فكر مي افتندكه بايستي جهت كسب آمادگي در مقابله ي با دشمنان انقلاب آموزش هاي رزم نظامي را ببينند و طبيعتاً حركتي به نام بسيج در پايگاه ها و مساجد بوجود مي آيد كه آموزش هايي هم داده مي شود.

2- مرحله ي دوم مصادف است با تصرف جاسوسخانه ي آمريكا، كه با اشغال اين لانه ي فساد توسط دانشجويان مسلمان پيرو خط امام شيطان بزرگ براي نجات خود از وضعيت موجود به توطئه هايي عليه جمهوري اسلامي دست زد، از جمله حمله ي نظامي به طبس، يا مثلاً حصر اقتصادي، ترور شخصيت هاي اسلامي، كودتا و تحركات گروهك هاي چپ و راست و... .

آن ها هر لحظه در پي تدارك حيله ي جديدي بوده و هستند و امامِ هميشه در جهادمان با ديد وسيع و پيامبرگونه شان بخوبي دريافته بودند كه شيطان بزرگ بيكار نمي نشيند، لذا در 5 آذرماه 1358 تشكيل ارتش 20 ميليوني را صادر فرمودند. در اين فرمان حركت هايي را كه به نام بسيج در جامعه مطرح بود تسريع نموده و انسجام بخشيدند و از آن تاريخ بود كه مسئولين به اين فكر افتادند كه سازماني به نيروهاي موجود در جامعه بدهند و در پي فرمان امام امت، زن و مرد، پير و جوان عاشقانه فرمان رهبرشان را لبيك گفتند.

بيش از يكسال از صدور فرمان امام خميني(ره) مبني بر تشكيل بسيج نگذشته بود كه رژيم بعثي عراق در تحقق اهداف پليد نظام سلطه ي جهاني، هجوم همه جانبه ي خود را به ميهن اسلامي ما آغاز كرد.

انقلاب اسلامي در آن اوضاع بحراني ناشي از دگرگوني ها و تغيير و تحولات آن زمان، هيچ گونه، آمادگي لازم را براي مقابله با متجاوزان بعثي نداشت. ارتش جمهوري اسلامي ايران كه با حمايت امام خميني(ره) توانسته بود جايگاه خود را پيدا نمايد، در حال خودسازي و تثبيت نظم و انظباط بود. سپاه پاسداران هم كه نهادي نوپا و براي حفظ امنيت شهرها به وجود آمده بود، فاقد هرگونه تجهيزات لازم و تجربه ي كافي براي مقابله با تجاوز خارجي بود.

از آن سو دشمن هم با ارتشي تا بن دندان مسلح و برخودار از پشتيباني قدرت هاي استعمارگر، كشور را مورد هجوم قرار داد. در اين اثنا بود كه نقش بسيج به عنوان يك نيروي جوشيده از متن مردم انقلابي، در صحنه ي دفاع مقدس ظهور پيدا كرد. دشمن كه سوداي فتح سه روزه را در سر مي پروراند، در همان روزهاي نخستين با مردمي مواجه شد كه با دست خالي به دفاع از كيان مقدس نظام اسلامي خود برخاسته بودند و از ايثار خون خويش دريغ نمي كردند، و از آن پس نيروهاي مردمي صاحبان اصلي انقلاب اسلامي جهت حضور گسترده در جبهه ي جنگ، گروه گروه به بسيج ملحق شدند و عمليات هايي چون طريق القدس، حصر آبادان، فتح المبين، ثامن الائمه و الفجر 8، کربلاي 5 و .... از دستاوردهاي عظيم اين تشکل بود. چنان که رهبر فقيد انقلاب اسلامي حضرت امام(ره) فرمودند: «رحمت و برکات خداوند بر بسيج مستضعفان که بحق پشتوانه ي انقلاب است.»

***

به هر حال هدف از تشكيل بسيج را جذب آموزش، سازماندهي نيروهاي مردمي دانسته و اصلي ترين مسأله ي بسيج، بكارگيري نيروهاي مردمي در مأموريت هاي محوله با توجه به شرايط سني بسيجيان اعم از دانش آموزي، دانشجويي، كارگري، كارمندي، عشاير و غيره مي باشد. تشكيلات بسيج به علت ساخت مردمي از يك طرف و گستردگي آن از طرف ديگر بايد طوري تنظيم شود كه هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ بتواند كارآيي لازم را داشته باشد .

اهميت و ضرورت تشكيل بسيج

دفاع از مقدسات و ايدئولوژي اسلام ايجاب مي كند كه در مقابل خطراتي كه آن را تهديد مي كند به گونه اي منطقي و شيوه اي صحيح با آن خطر برخورد كرد. امام خميني(ره) در مورد اهميت و ضرورت تشكيل بسيج فرمودند: «دفاع از اسلام و كشورهاي اسلامي امري است كه در مواقع خطر، تكليف شرعي و الهي و ملي است و برتمام قشرها و گروه ها واجب است.»

همچنين اصل پيشگيري ايجاب مي كند كه امت اسلامي براي مقابله با هر گونه خطر احتمالي از سوي دشمنان اسلام در آماده باش كامل بسر برده و آمادگي دفاعي براي هرگونه خطري كه اسلام را به مخاطره افكند را داشته باشند. فرمان صريح قرآن كريم در آيه ي شريفه «واعدوا لهم ما استطعتم من قوه» كه براي ترسانيدن دشمنان خدا و اسلام و امت اسلامي آمده است دال بر صحت اين ادعا مي باشد. از اينروست كه مي بينيم در سفارشات اولياي اسلام نيز بر آماده بودن براي خطرات احتمالي بسيار تأكيد شده است. لذا رهبر راحل انقلاب اسلامي در اين مورد خطاب به امت اسلامي فرموده اند : «مملكت اسلامي بايد همه اش نظامي باشد و تعليمات نظامي داشته باشد. يكي از ابواب فقه باب رمي است. باب تيراندازي است، آنوقت تيراندازي بوده حالا هم تيراندازي هست به يك طور ديگري.»

***

اينگونه بود كه بسيج در تاريخ انقلاب اسلامي نه به عنوان يك نهاد نظاميِ صرف، بلكه به عنوان يك مكتب فرهنگي و ارزشي و كلمه ي طيبه ‌اي كه در بين همه ي اقشار ملت ايران ريشه دوانيده است، مطرح مي ‌شود.

مقام معظم رهبري در مورد بسيج فرموده‌ اند: «... اگر بخواهيم بسيج را در يك تعريف كوتاه معرفي كنيم بايد بگوييم: بسيج عبارت است از مجموعه‌ اي كه در آن پاك ترين انسان ‌ها، فداكارترين و آماده به كارترين جوانان كشور، در راه اهداف عالي اين ملت و براي كمال رساندن و به خوشبختي رساندن اين كشور جمع شده‌ اند ... بسيج عبارت است از تشكيلاتي كه در آن افراد متفرق و تنها، به يك مجموعه ي عظيم و منسجم، به يك مجموعه ي آگاه، متعهد، بصير و بينا به مسائل كشور و به نياز ملت، تبديل مي‌ شوند. مجموعه‌ اي كه دشمن را بيمناك و دوستان را اميدوار و خاطر جمع مي ‌كند؛ در حقيقت همه ي انسان ‌هاي مؤمن، آگاه، بصير، عاشق ، متعهد و علاقه‌ مند و آگاه به كار، در هر ميداني از ميدان ‌ها هستند كه براي ملت مفيد است، جزء بسيج‌ اند؛ لذا بسيج يك نام مقدس است.»